Waarom ik GOTY-lijstjes haat - 30/12

Ik heb altijd moeite met eindejaarslijstjes. Ja, als ik geluk heb is er een gedoodverfde nummer 1: een God of War (2018), of een Hades, of een Elden Ring. Maar dan komt de rest, alle games met mitsen en maren waar toch iets fantastisch inzit dat het medium vooruit helpt, of dat precies op het juiste moment kwam, of iets bizars doet waar ik maar over na blijf denken. En daar moet ik dan de schijn van een objectieve ranking aan gaan ophangen?

Zo haatte ik de dialogen in Neon White, maar kon ik op vakantie heerlijk met m'n verstand op nul deze vingerbehendigheidsoefeningen op idioot tempo uitvoeren. De combinatie van vechten, ontdekken, en een thuisbasis bouwen voor gehersenspoelde volgelingen in Cult of the Lamb wist me heel wat uurtjes vast te houden, ook al klapte de progressie uiteindelijk in saaie stukjes uit elkaar. Rogue Legacy 2 is eigenlijk Rogue Legacy 1 met een nieuw likje verf -- maar blijft een ideale game voor snelle, hapklare speelsessies waarin je toch weer iets kleins gedaan krijgt. Opnieuw: verstand op nul.

Citizen Sleeper betoverde me dan weer met zijn interessante tabletop-dynamics, maar ik was vooral dankbaar voor het gevoel van empathie dat uit deze game spreekt. Zoveel verhalen, zoveel mensen, en jij als zoekende tussen hen: een waardevolle reis. En dan waren er games die wellicht op verhalend of gametechnisch vlak niet perfect waren, maar wel prachtig zijn om in te bestaan: katgame Stray, het sfeervolle Ghostwire Tokyo, Horizon Forbidden West, enzovoorts. Of Pentiment, een geschiedkundig experiment dat wellicht te saai is voor veel gamers, maar fantastisch gebruik maakt van het gamend vermogen om díeper in een wereld te gaan zitten.

Je kan ook klagen dat God of War Ragnarok te veel op Marvel-actieblockbusters lijkt; persoonlijk kon ik waarderen dat games als deze en A Plague Tale: Requiem keer op keer een manier vinden om binnen een mainstream keurslijf verhalen te vertellen over dingen die er toe doen, zoals rouw, verandering, en de vraag wanneer je een geliefde met een ongeneeslijke ziekte loslaat. Al was er zeker ook iets te zeggen voor de pure game-games die voorbij gingen aan enige literair-cinematisch-pretentieuze hogere hersenfuncties en zich met gameplay in het hagedissenbrein nestelden, zoals Vampire Survivors.

Trek je mijn pc-statistieken open, dan staan oudere games als Project Zomboid en Stationeers met stip bovenaan. Tussen grote, eindeloos geplaytestte blockbusterspellen in heb ik vaak geen zin in games die het me gemakkelijk maken. En Stationeers is alles behalve gemakkelijk in de omgang: om een beetje ergens te komen, zit je al snel de halve dag op YouTube. Eindeloos klussen om temperatuur, zuurstof, en eten te regelen: heerlijk ontstressend, op die momenten dat de problemen in m'n echte leven net iets te complex worden.

En daarover gesproken...

De gameste game aller games kwam naar Steam

Een dwerg die volgende week veel aan zijn psycholoog te vertellen heeft.

Strike the earth! Games als Rimworld, Minecraft en Oxygen not Included danken hun bestaan aan Dwarf Fortress, een esoterisch spel over het bouwen van dwergenburchten die lang alleen speelbaar was in zijn ASCII-vorm: een brei letters en tekens op een scherm. In 2019 besloten broers Tarn en Zach Adams dat het na 13 jaar wel tijd was voor een Steam-versie met échte getekende beelden. En zo geschiedde. Uiteindelijk.

Niet zo stiekem heb ik zelf al sinds de dagen van Sim City 2000 een zwak voor systeemgames. Ergens voelen ze als spellen in hun puurste vorm: in plaats van dat de maker je op één of andere manier gaat uitleggen wat de bedoeling is, geeft hij je gewoon speelgoed. Dat speelgoed biedt mogelijkheden én grenzen: met een stukje lego kun je ook niet alles, maar wel veel. Juist omdat je die grenzen hebt, kun je je eigen verhalen maken.

Dwarf Fortress blijft me fascineren. Ik speel het pas nu; die brei letters vond ik veel te intimiderend. Bij veel games die het inspireerde, loop je uiteindelijk tegen een muur op - je hebt alles uit het systeem gewrongen dat je interessant vindt. De broers Adams kunnen hun dwergen echter niet loslaten, en stapelen jaar na jaar nieuwe systemen op de oude.

Dus dacht ik twee weken geleden dat mijn succesvolle tweede dwergenburcht meteen ook de laatste zou zijn. Toen ontdekte ik grondwater, keek ik vier uur lang tutorials over grondwatergebruik op YouTube, en begon een nieuwe burcht. Na een week was ik daar ook mee klaar - toen dook ik in de uitgebreide geschiedenis-generator die voor elke Dwarf Fortress-wereld een enorme pak gebeurtenissen, vergane helden en verfoeide vijanden aanmaakt. Daaruit bleek dat je oude ruïnes uit die geschiedenis opnieuw op kan bouwen - met de apocalyptische monsters nog in de kelder. En toen...

Ja, met Dwarf Fortress ben ik nog wel even zoet. Gebiologeerd keek ik gisteravond nog naar deze YouTube-video, waarin Archbishop Wex de evolutie van dertien jaar Dwarf Fortress-systemen uiteenzet. Ik krijg meteen zin om het hele weekend diep in de psychologische gesteldheid van mijn veelal zeer getraumatiseerde dwergen te duiken.

• Ik speelde op de valreep van het jaar voor NRC nog Marvel's Midnight Suns, een soort kaartspel-meets-bordspel-meets-lekker-lullen-game die veel sympathieker blijkt en tactischer speelt dan ik verwacht had - zelfs van Xcom-maker Firaxis.

• Okee, ik maakte óók een eindejaarslijstje voor games voor NRC, maar wel met enig gemopper.

Het is het einde van het jaar, en veel gamenieuws is er niet. Een goed moment om even de blinde vlekken in te duiken. In het Westen staren we onszelf graag plat op wat er op de Europese, Amerikaanse, en oké - Japanse gamemarkt gebeurd. Maar wat is er elders aan de hand? Een kleine greep.

• China is een enorme gamemarkt waar we zelden iets over horen, omdat de grenzen potdicht zitten. Nou ja: potdicht... deze week gaf de Chinese toezichthouder voor het eerst in 18 maanden groen licht voor maar liefst 44 gametitels uit het buitenland, waaronder zeven Zuid-Koreaanse games. Games uit dat land zijn al sinds 2017 zo goed als verboden in China, vanwege het Amerikaanse raketschild dat Korea toen plaatste. Games mogen maar mondjesmaat de Chinese markt op sinds China in 2018 nieuwe censuurregels instelde.

• Ook de groei van de Chinese gamemarkt is niet meer wat die geweest is. Sterker, volgens Niko Partners - een marktonderzoeker met veel expertise in Azië - krimpt de Chinese gamesomzet voor het eerst in twintig jaar, met zo'n 2,5% naar 45 miljard dollar.

  • Chinese gamers geven minder uit aan spellen op hun smartphones. Bovendien is het moeilijker om geld te verdienen aan smartphone-advertenties sinds Apple en Google nieuwe privacyregels hebben ingevoerd. Ten slotte werkt ook het game-ontmoedigende beleid van de Chinese overheid mee. De groei in zowel pc-games als spelcomputergames is niet genoeg om daarvoor te compenseren.

• Saoedi-Arabië investeerde dit jaar enorm in de game-industrie. De Savvy Gaming Group, een investeringsvehikel van de Arabische staat, stak een miljard dollar in de snelgroeiende Zweedse game-uitgever Embracer Group, kocht een aantal esportsbedrijven en aandelen in het Japanse Capcom (Resident Evil, Devil May Cry) en online gamemaker Nexon. De Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman kocht bovendien hoogstpersoonlijk zo'n 96% van SNK, een Japans vechtspellenbedrijf. In totaal is Saoedi-Arabië van plan om tot 2030 zo'n 38 miljard dollar in de game-industrie te investeren.

• NFT-games voelen alweer als iets van het verleden, maar het Vietnamese Sky Mavis lanceert binnenkort als - naar eigen zeggen eerste - 'play-to-earn'-bedrijf een game op de Google Play Store. Play-to-earn-games, zoals Axie Infinity van Sky Mavis, laten spelers kleine beetjes cryptomunten verdienen door te spelen. Er klonk forse kritiek op het format: je kan er alleen geld aan verdienen als er telkens nieuwe spelers zijn en dus vraag naar de interne cryptomunt. Critici kregen gelijk toen dit jaar het aantal nieuwe Axie-spelers inzakte en de koers van de bijbehorende munt kelderde.

  • Sky Mavis doet nu dan ook flinke concessies aan Google. Cryptomunten verdienen in de Play Store? Vergeet het maar. Voorlopig kun je de Google Play-versie van Axie Origins ook alleen in Maleisië downloaden.

• Hoe kwam de The Last of Us-serie tot stand? In The New Yorker spreken gameregisseur Neil Druckmann en Chernobyl-showrunner Craig Mazin uitgebreid over hun ontmoeting. 'Een goede gameverfilming kan mensen laten zien wat voor fantastische verhalen er nu in games verteld worden.'

• Hogwarts Legacy leek een no-brainer toen de game enkele jaren geleden in productie ging. De twintigers en dertigers die met Harry Potter zijn opgegroeid snakken nu eenmaal al jaren naar een spel dat de Wizarding World écht goed nabootst. Maar de uitspraken van schrijfster J.K. Rowling over trans personen zijn controversieel, en sommige gamers roepen daarom op tot een boycot. Kotaku zet nog even alles op een rijtje over wat waarschijnlijk een van dé grote gameverhalen van volgend jaar wordt.

• Weet je al wat je meest gespeelde Spotify-nummer en PlayStation-game van het jaar was? Pc-webwinkel Steam gooit zichzelf nu ook in de strijd met een opsomming van de games die je leven hebben opgeslokt dit jaar. (De mijne zijn Project Zomboid en Stationeers.)

• Genomineerde componist Bear McCreary vindt dat eveneens genomineerde componist Austin Wintory de prijs voor beste game-compositie moet winnen op de Grammy's, en ik vind het lief.

• Achteraf je game fixen kan op meer dan één manier. Zo stelden de makers van Death Stranding een artikel over aseksualiteit bij door er een extra lemma in te smokkelen.

• Naast video's en filmdragers beheert Beeld en Geluid ook een flink game-archief. Friend-of-the-nieuwsbrief Willem Hilhorst weet in dit filmpje enthousiast uit te leggen waarom het zo cool is dat het archief nu een Commodore 64 heeft (wij hadden een Commodore Amiga).

Hen Pluisje (1 1/2 jaar) weet niet wat ze van haar nieuwe luier moet vinden.