Embracer doet een speedrun van de techcapitalisme-cyclus | 18-06

Nou, dank je, Xbox. Dat was precies wat ik nodig had. Na mijn verzuchting van afgelopen week wist de Microsoft-studio me van de sokken te blazen met een nieuwe Star Wars-game van Ubisoft, het BioShock-achtige Clockwork Revolution van inXile, de fascinerende nieuwe uitbreiding voor Cyberpunk 2077, meerdere Persona-games, , en, oh ja: Richard Ayoade in Fable. (Jullie kennen hem van The IT Crowd, ik ben fan van zijn uiterst vermakelijke performances als zichzelf op The Big Fat Quiz of the Year.) En natuurlijk meer dingen, de één nog toffer dan de ander.

Maar de ster was Starfield, die achteraf nog 40 minuten voor zichzelf kreeg. De stemming onder de meeste kijkers: mwah. En dat snap ik ook wel. Bethesda’s kracht is nou niet bepaald in gameplay-innovatie of slim minimalisme. Op veel vlakken lijkt Starfield - de game die Xbox ‘moet gaan redden’ - op heel veel andere ruimte- en sandboxgames, met name No Man’s Sky.

Toch ben ik er enthousiast over. Ik ben in sommige opzichten een rare gamer: Bethesdas Fallout 4, dat veel kritiek ontving over zijn verhaal en gameplay, is één van mijn meest gespeelde games van de jaren 10. Puur om één ding - er zat een systeem in waarbij je dorpjes kon bouwen en vormgeven, waar mensen dan weer in zouden trekken. Stiekem is dat mijn sterkste trigger in een game. Als kind wilde ik al méér dan alleen schieten, springen en puzzelen in m’n gamewerelden. Ik wilde die persoon kunnen zijn die de wereld waar al die mensen in rondliepen vormgaf. En dan zien wat ze zouden doen. (Kunstmatig leven-game Creatures, een game die mijn jeugd tekende, verschijnt zelden in m’n lijstjes persoonlijk-belangrijke-games. Maar dat was het wel.)

En Bethesda weet altijd dát deel van mij aan te spreken. No Man’s Sky is tegenwoordig een prima game, maar met zijn prefab werelden - je treft overal dezelfde aliens, in dezelfde ruimtestations, met dezelfde gesprekken - blijft het voor mij aanvoelen als zeer complex plastic. Bethesda, voor al zijn fouten, heeft dat gevoel bij mij nooit gehad. Personages en de wereld gedragen zich dan wel klungelig, maar het voelt stiekem als een menselijke, meer onvoorspelbare klungeligheid.

Ik heb daar wel sympathie voor. De beste Bethesda games belonen bovendien verkenning met unieke verhalen die je alleen al aan de omgevingen kan aflezen. Je eigen personage ontwerpen, je eigen schepen en dorpen samenstellen, en dan op zoek naar bijzondere locaties - daar heb ik stiekem wel zin in. Zeker nu ik in de 8 jaar sinds Fallout 4 geen game meer heb meegemaakt die hetzelfde doet.

Wat moet je nou met een bedrijf als Embracer? De jonge Zweedse (Oostenrijkse? Europese? Maakt het uit waar het hoofdkantoor staat?) gamegigant moest na jaren explosieve groei deze week opeens bakzeil halen. Eind mei kondigde het concern al aan dat een deal van 2 miljard dollar door zijn vingers was geglipt. Met de deal had Embracer gehoopt eerder gemaakte kosten bij andere studio’s te compenseren en de winst nog wat verder op te krikken.

Nu volgt het onvermijdelijke gevolg: Embracer gaat studio’s sluiten en games annuleren. Zuur nieuws voor iedereen die sinds 2017 een bedrijf aan Embracer verkocht. Maar: ook niet onvoorspelbaar. De exponentiele groei van Embracer is zo’n raar verhaal dat ik er in NRC al eens een artikel aan wijdde. Ze kochten de rechten van uitgever THQ, daarna uitgever Plaion (denk aan Dead Island), vraten vervolgens links en rechts kleinere studio’s op totdat ze met de studio’s van Tomb Raider aan de haal konden. En gingen door. Dat kon niet voor eeuwig goed gaan; de vraag was alleen of Embracer zou stoppen met kopen vóór het door de realiteit werd ingehaald. Maar helaas, de rentes stijgen, geld is niet meer zo goedkoop, en zoals econoom Joost van Dreunen meermaals fijntjes beschreef: zo’n bij elkaar geraapt allegaartje studio’s, dat kan nooit lang goed gaan.

Het zal de Zweedse topman Lars Wingefors waarschijnlijk een worst wezen. Onder zijn leen-en-koop-bewind groeide Embracer in zes jaar tijd uit van een bedrijf van 48 miljoen tot een bedrijf van 3 miljard. Volgens Van Dreunen is hij inmiddels de op één na grootste investeerder in Europese gamebedrijven. (Ik zal Joost z’n uitstekende analyse niet verder napraten.) Hij zal er vermoedelijk over een jaar nog steeds veel warmer bijzitten dan hij in 2016 deed.

Het voorbeeld Embracer is vooral instructief. Een paar jaar terug hoorde ik nog van ontwikkelaars dat ze zich afvroegen of het slim was geweest om niet verder met Embracer in gesprek te gaan. Ja, dacht ik toen ook al. Want dit is de cyclus die we momenteel overal zien, in deze tijd van venture capital: bedrijven groeien hard door enorm te lenen, de beurs gaat daarin mee, de eigenaars cashen, en de rest blijft met de brokken zitten.

Zou dat de komende jaren nog opgaan, nu dat de rentes veranderen? Ik weet het niet: daar ben ik niet economisch geschoold voor. Interessant is het wel. En - op dit moment - erg triest.

NB: volgend weekend volgt voorlopig mijn laatste nieuwsbrief. Ik ga met zomerstop t/m augustus.

• De Amerikaanse FTC blijft strijdvaardig in zijn pogingen om de merger tussen Microsoft en Activision Blizzard te blokkeren. Een rechter besloot om de overname tijdelijk stil te leggen tot een volgende zitting, omdat de FTC vreest dat Microsoft de deal anders stilletjes rond krijgt. Microsoft zou nu suggereren dat het bedrijf bij verdere vertraging misschien afziet van de overname - bij verder uitstel zou het bedrijf mogelijk tot volgend jaar moeten wachten op een uitspraak.

• Microsoft ontwikkelt geen games meer voor de Xbox One. We zitten daarmee officieel in het post-coronaschaarstetijdperk: er werden nog lang games voor zowel de oude áls de nieuwe consoles gemaakt, omdat van de nieuwe nog zo weinig in omloop waren.

• In navolging van Microsoft maakt PlayStation zich nu ook op om cloudgaming aan te bieden bij zijn Plus Premium-abonnement. Het gaat voorlopig om een beperkte collectie titels.

• Diablo IV heeft tot nog toe ‘666 miljoen dollar’ verdiend. Erg volwassen, Blizzard.

  • Overigens is dit ‘the making of’-artikel voor Diablo IV wel echt de moeite waard.

• Bethesda belooft ‘de minste bugs in een Bethesda-game ooit’ voor Starfield. Tja, als je de lat zo laag legt…

• Jullie hebben ‘m vast al gezien, maar de absurdistische persconferenties van Devolver blijven de juweeltjes van (niet-)E3-week. Dit jaar nemen ze ChatGPT op de hak.

• Mocht je later dit jaar bij Universal Studios Hollywood zijn, dan kun je genieten van een spookhuis in de stijl van The Last of Us. De game, welteverstaan, niet de serie.